Manipulatie of gezonde correctie?

Correctie is een normaal en gezond onderdeel van het leven met God. In Spreuken 27:6 lezen we:

“Oprechte woorden van een vriend kwetsen soms, maar kusjes van een vijand zijn bedriegelijk.”

Een vriend zal niet altijd zeggen wat je wílt horen, maar wat je nodig hebt.

Toch is niet elke vorm van correctie werkelijk liefdevol of gezond. In sommige gevallen is correctie een vorm van manipulatie, en dat vraagt om onderscheiding.

Wanneer gaan alarmbellen rinkelen?

Manipulatie vermomt zich als zorg of leiderschap, maar probeert jou met angst, schuld of vrome taal onder controle te houden. Je hoort dan zinnen als:

* “God heeft mij laten zien dat jij .…”

* “Als je dit afwijst, ga je tegen de Heilige Geest in.”

* “Je rebelleert tegen het gezag dat God heeft aangesteld.”

Een mooie tekst die nogal verkeerd geïnterpreteerd kan worden is Hebreeën 13:17 “Gehoorzaam uw leiders en volg hun aanwijzingen op, want zij waken over uw welzijn en moeten daar rekenschap van afleggen. Doe wat zij vragen, zodat zij hun werk met vreugde kunnen doen en niet met tegenzin, want dat zou voor u nadelig zijn.”

Deze tekst kan worden gebruikt om mensen stil te houden of te laten gehoorzamen zonder vragen te stellen. Maar "Peíthesthe" betekent niet "gehoorzaam" in de zin van blinde onderwerping, maar "laat je overtuigen / vertrouw je toe". Het impliceert een relatie op basis van wederzijds vertrouwen.

De tekst beschrijft ook een vorm van leiderschap die zorg draagt voor de ziel, die rekenschap aflegt aan God en het beste zoekt voor de ander.

Wat op het eerste gezicht klinkt als bijbels en geestelijk, wordt een middel om jou klein te maken, afhankelijk van een mens te maken, stil te houden of te laten twijfelen aan je eigen relatie met God.

De Bijbel waarschuwt voor misleiding

De Bijbel is duidelijk over de realiteit van manipulatie. In 2 Korintiërs 11:14 waarschuwt Paulus:

“Want de satan zelf doet zich voor als een engel van het licht.”

Of Mattheus 7:15 “Pas op voor valse profeten, die in schaapskleren naar je toe komen, maar van binnen roofzuchtige wolven zijn.”

Niet alles wat er geestelijk uitziet, ís dat ook. En niet iedereen die spreekt over "wat God zegt", spreekt ook daadwerkelijk namens Hem.

Daarom roept Johannes op tot onderscheidingsvermogen:

“Geliefden, vertrouw niet iedere geest, maar beproef de geesten, of zij uit God zijn.”

1 Johannes 4:1

En Handelingen 17:11 “Ze ontvingen het woord met grote bereidwilligheid en onderzochten dagelijks de Schriften om te zien of het werkelijk waar was wat hun werd verkondigd.”

Je mag toetsen. Je mág kritisch zijn. Dat is geen ongeloof of opstand, dat is geestelijke volwassenheid.

Ook waarschuwt God in Ezechiel 34:2 “Wee de herders van Israël die zichzelf weiden! Moeten de herders niet de schapen weiden?”

Dus er zijn goede herders en er zijn herders die voor hun eigen belang gaan.

Helaas, ook in de christelijke wereld is niet alles rozengeur en maneschijn.

Je mag je eigen grenzen aangeven

Het evangelie roept ons niet op tot blinde volgzaamheid van mensen, maar tot het kennen van Hem en Hem volgen. Dat betekent ook dat je soms ‘nee’ mag zeggen tegen mensen. Ook als het je broeder of zuster is.

“Wat uzelf betreft: de zalving die u van Hem hebt ontvangen, blijft in u en u hebt geen leraar nodig. Zijn zalving leert u over alles…” 1 Johannes 2:27

Jij mag leven uit verbinding met de Heilige Geest. God zelf wil je leren onderscheiden. Hij leidt jou persoonlijk. Dat betekent dat je ‘nee’ mag zeggen als je weet: “Hier klopt iets niet”. En dat je je daar niet schuldig over hoeft te voelen.

Hoe maak ik onderscheid?

Vaak voel je het al in je onderbuik. Dat gevoel dat zegt: “Hier klopt iets niet”. Misschien kun je je vinger er niet helemaal op leggen, maar je weet van binnen: “Dit is geen zuivere koffie”.

In de bijbel staat:

Jakobus 3:17

"Maar de wijsheid die van God komt, is in de eerste plaats zuiver. Zij is ook vredelievend, vriendelijk en bereid naar anderen te luisteren. Zij is vol medelijden en brengt veel goeds voort. Zij is onpartijdig en oprecht."

Toets: Is wat iemand zegt zuiver (zonder verborgen agenda), vredelievend, oprecht en open (niet dwingend of controlerend)?

1 Johannes 4:1

"Vrienden, vertrouw niet zomaar iedereen die zegt dat hij door Gods Geest spreekt. Onderzoek eerst of dat wel zo is, want er lopen veel valse profeten rond."

Toets: Je mag geestelijke woorden onderzoeken en bevragen.

Mattheüs 7:16

"Aan de vrucht herken je de boom. Je plukt toch geen druiven van een doornstruik of vijgen van distels?"

Toets: Kijk naar de vrucht van iemands woorden en gedrag. Brengen hun woorden rust, waarheid en groei in mensen – of juist afhankelijkheid, angst of verdeeldheid?

Spreuken 27:6

"Je kunt beter een vriend hebben die je terechtwijst, dan een vijand die je kust."

Toets: Eerlijke woorden kunnen pijn doen, maar ze komen voort uit liefde – niet uit controle, superioriteit of drang tot overheersing.

Galaten 6:1

"Vrienden, als een van u verkeerde dingen doet, moet u die geestelijk volwassen bent, hem weer op het rechte pad brengen. Doe dat op een vriendelijke manier en kijk uit dat u zelf niet in verleiding komt."

Toets: Gezonde correctie is zachtmoedig, niet veroordelend, niet met harde woorden, beschuldigingen of geestelijk overwicht.

Conclusie

Gezonde correctie brengt vrucht voort: herstel, vrede, groei en nabijheid tot God. Het is niet gericht op controle, maar op opbouw.

“Wij spreken de waarheid in liefde en groeien zo in elk opzicht naar Hem toe die het hoofd is: Christus.” Efeze 4:15

Wanneer correctie je vernedert, je klein maakt, je de mond snoert of je afhankelijk maakt van een mens, dan is het meestal geen gezonde correctie, maar geestelijke overheersing.

Laat je niet misleiden door vrome taal die als een juk op je schouders drukt. Als iemand je aanspreekt op iets, weet je vaak zelf ook wel dat daar nog iets te doen valt. En als je wilt volharden in de zonde, ja dan zijn daar consequenties. Het punt dat ik wil maken is dat het gaat om de manier waarop daarmee omgegaan wordt: zuiver en transparant in liefde de waarheid op tafel leggen of manipulatief en liefdeloos iemand ergens induwen.

Tenslotte: ik roep niet op tot rebellie of anarchisme. God heeft de structuur van leiderschap bedacht en ingesteld en dat is goed en gezond voor ons. De meeste leiders die in afhankelijkheid van God leven zijn liefdevolle leiders met een dienend hart.

Herken jij dit uit eigen ervaring?

Misschien zit jij op dit moment in een situatie waar je je klein of schuldig voelt na een ‘correctie’. Weet dat je niet alleen bent. En dat je hierover mag praten, zonder oordeel.

Stuur me gerust een bericht als je je verhaal kwijt wilt.